مایکروویو از لوازم خانگی برقی پرکاربرد در منازل است که در حالت موج پیوسته کار میکند. اجاقهای بزرگتر که در صنعت استفاده میشوند گاهی با 5 مگا هرتز کار این اجاقها، غذا به کمک اشعه مایکروویو پخته میشود. بیشتر مایکروفرهای خانگی با طول موج 2450 مگاهرتز کار میکنند. اشعه مایکروویو باعث گرم شدن غذای درون اجاق میشود. گرما وقتی ایجاد میشود که مولکولهای آب درون ماده غذایی با جذب اشعه مایکروویو با سرعتی بسیار بالا شروع به جنبش و لرزیدن میکنند. حرکت مولکولها باعث ایجاد اصطکاک و در نتیجه تولید گرما خواهد شد. این حرارت باعث پختن یا گرم کردن غذا میشود.
آیا ممکن است اشعه مایکروویو بیرون بیاید؟
در مدلهای قدیمی درزگیرهای کهنه یا درهای نامیزان باعث عبور این اشعهها و تابش آنها به فضای بیرون میشد. معمولا غلط کار کردن، جمع شدن چربی و کثیفی یا باز و بسته کردن بیش از حد در آن، باعث خراب شدن درزگیرها و بسته نشدن درست آن میشود. گرچه مقداری از این تابش، از طریق شیشه روی در آن صورت میگیرد، اما این مقدار بسیار ناچیز است.
چطور میزان اشعه مایکروویو را محاسبه کنیم
برای اندازهگیری میزان اشعه نیاز به ابزار خاصی است، اما معمولا سطح تابش این اشعه به فضای بیرون در حدود 2/0 میلیوات بر سانتیمتر مربع است، که بسیار کمتر از حد تعیین شده توسط سازمان استاندارد جهانی است. هر چقدر از مایکروفر دورتر بایستید، اشعه کمتری به شما برخورد خواهد کرد. در حدود یک متری تقریبا اثری از آن باقی نمیماند.
تاثیرات اشعه مایکروویو بهروی سلامت چیست؟
تاکنون مقالات زیادی راجع به تاثیرات بیولوژیکی اشعه مایکروویو منتشر شده است. بهطور کلی، اگر در معرض مقدار زیادی اشعه مایکروویو قرار بگیرید باعث از دست دادن مقدار زیادی انرژی میشوید. نقاط حساس بدن مثل چشمها و مغز نمیتوانند از شر گرمای ایجاد شده توسط این اشعهها در امان باشند. اما اگر مقدار اشعه کم باشد یعنی در همان اندازه خانگی، آسیبی به این نقاط نمیرسد.
برخی آسیبهای بیولوژیکی را نیز نمیتوان به گرمای ایجاد شده توسط این اشعهها مرتبط دانست. افرادی که طولانی مدت در معرض مقدار زیاد این اشعه بودهاند، دچار مشکلاتی نظیر سردرد، خستگی چشم، خستگی عمومی و اختلالات خواب ایجاد میشوند. این تاثیرات بهدلیل تقابل میدان اشعه مایکروویو با سیستم مرکزی اعصاب بدن ایجاد میشوند. برخی از این آسیبها بهخاطر گرمای شدید ایجاد شده توسط اشعه نیست. ممکن است این آسیبها بهدلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مقدار کم این اشعه هم باشد. البته هنوز شواهد علمی دالبر تاثیر مستقیم اشعه مایکروویو و ایجاد این مشکلات به دست نیامده است.
تاثیر مایکروویو روی باطری قلب چیست؟
در گذشته اشعه مایکروویو با سیگنالهایی که دستگاه تنظیم کننده قلب میفرستاد، تداخل پیدا میکرد و فرد دچار مشکلاتی میشد. چون این دستگاه الکترونیکی بود، با دیگر منابع الکتریکی تداخل پیدا میکرد و بد کار میکرد و در نتیجه باعث رسیدن اطلاعات غلط به ماهیچههای قلب میشد. بهاین ترتیب برای دستگاهها تنظیم کننده ضربان قلب جدید، پوشش خاصی طراحی کردند. اما اگر از این دستگاه استفاده میکنید و البته یک اجاق مایکروویو هم در آشپزخانه دارید، حتما با پزشکتان راجع به آن مشورت کنید.
برخی هشدارهای ایمنی عمومی در مورد اجاقهای مایکروویو
پیشنهادهایی راجع به ایمنی عملکرد مایکروویوها:
وقتی دستگاه خالی است آن را روشن نکنید.
افرادی که قلبشان با دستگاه تنظیم ضربان کار میکند، نباید نزدیک مایکروویو شوند.
پس از هربار استفاده کاملا درون دستگاه، در و درزگیرهای آن را تمیز کنید.
اجازه ندهید بچهها با آن کار کنند.
وقتی دستگاه در حال کار کردن است صورتتان را به آن نزدیک نکنید.
پیشنهادهایی برای راهاندازی و نگهداری مایکروویوها:
هنگام بازوبسته کردن در مایکرویو مراقب باشید درزگیرها شل نشوند و دقت کنید در آن کاملا بسته شود.
قبل از باز کردن یا انجام هرگونه تعمیری مطمئن شوید که دوشاخه آن را از پریز کشیدهاید.
از تخصص و مجرب بودن فردی که دستگاه را تعمیر یا راه اندازی میکند کاملا مطمئن شوید.
تاثیرات مایکروویو روی غذا
بر سر تاثیر مایکروویو روی مواد غذایی همچنان بحث و مجادله وجود دارد و عدهای آن را بیتاثیر میدانند و برخی معتقدند طی این پروسه مواد لازم مورد نیاز بدن در غذا از بین میرود. طبق گفته برخی متخصصان گرم کردن و پخته شدن تغییراتی را در غذا ایجاد میکند و این عمل چه با اجاقهای مایکروویو صورت گیرد و چه با اجاق گازهای معمولی، فرقی ندارد و فقط باید مراقب بود که غذا بیش از اندازه گرم نشود. این درحالی است که برخی دیگر معتقدند وقتی ما غذاهایی که با مایکروویو درست میشوند را میخوریم درست مثل اینست که غذای بیخاصیت یا در اصطلاح «غذای مرده» میخوریم. ممکن است طعم غذا خوب باشد اما هیچ ارزش غذایی ندارد. طرفداران مایکروویو آن را بیخطرترین نوع آشپزی میدانند، چون در آن خبری از سوختن و بریده شدن نیست و هرگز دمای آن بیش از اندازه زیاد نمیشود. غذا در این اجاقها دقیقا با همان نیرویی گرم یا پخته میشود که در اشعه آفتاب وجود دارد. برخی از مردم فکر میکنند که این اشعه رادیواکتیو است در حالیکه اینطور نیست و اشعه مایکروویو همان انرژی الکترومگنتیک است که با جریان الکتریسیته تبدیل به اشعه کوتاه میشود.در بسیاری از موارد، فقط بخشی از غذا به این طریق پخته میشود، زیرا اشعه مایکروویو فقط تا عمق 5 سانتیمتری سطح ماده نفوذ میکند. بقیه گرما از طریق انتقال و پخش شدن به سراسر غذا میرسد، برای همین حرکت کردن ظرف در مایکروویو مهم است و پس از گرم شدن و خاموش شدن مایکروویو باید چند دقیقه بگذاریم، غذا بماند. سرعتی که مایکروویو در پخت غذا دارد نیز این نظریه را قویتر میکند که در این مدل پخت ظاهر غذا تغییر نمیکند و بهخصوص رنگ گوشت در آن قهوهای نمیشود. یعنی گوشت قبل از اینکه قهوهای شود میپزد. بهاین ترتیب پخت گوشت در مایکروویو باعث میشود گوشت تروتازه و آبدار باشد و مواد مغزی خود را حفظ کند و البته مزه بهتری داشته باشد. در مورد سبزیجات هم پخت سریع آن در مقدار کمی آب باعث حفظ رنگ و خاصیت آن میشود و البته مزه بهتری هم دارد. بهطور خلاصه میتوان گفت: مایکروویو تنها برای گرم کردن باقیمانده غذا یا پخت دستور غذاهای تلویزیون نیست. در بسیاری از آشپزخانههای مدرن میتوان آن را یافت، گرچه بهطور کامل نمیتوان آن را جایگزین اجاق گازهای قدیمی کرد. حال اگر بهطور کلی بخواهیم بدانیم که آیا پختن غذا با مایکروویو، ایمن است یا نه باید بگوییم که تصمیم در مورد اینگونه لوازم خانگی برقی به عهده شماست، اما استفاده متعادل از آن توصیه میشود.